15 februari 2023

Over grenzen

Je wilt het vast niet weten, hoe vaak het onderwerp grensoverschrijdende seksuele ervaring op mijn spreektafel ligt. Volgens Rutgers heeft van de jongvolwassenen 22% van de vrouwen en 6% van de mannen te maken gehad met seksueel geweld. Als we kijken naar alle seksuele handelingen tegen de wil in dan heeft 53% van de vrouwen en 19% van de mannen minstens één van die handelingen meegemaakt. Je wilt vast ook niet weten hoe lang de gevolgen van een seksueel trauma aan kunnen houden, en hoe groot en pijnlijk de impact daarvan op je leven is.

Wat wij als maatschappij al helemaal niet willen weten is dat ‘daders’ in grote meerderheid niet enge mannen met lange jassen in een donker bos zijn. Daders zijn familieleden, vrienden, coaches, docenten, hulpverleners, collega’s. Kortom; niet herkenbaar als viezerik en volledig meedraaiend in onze ‘veilige’ sociale omgeving. Huilend vertelt iemand: ‘wat had ik thuis moeten zeggen? Mijn moeder had haar handen al vol. Een vriend vroeg mij later of ik het me niet verbeeld had. En als ik het wel had gezegd… ik wil mijn familie niet uit elkaar.’ Als samenleving zijn we er sterk in victim blaming – ‘heb je niet van je af geduwd dan?’ of ‘met zulke kleding aan, vraag je erom!’. Verreweg de meeste slachtoffers bevriezen als overlevingsstrategie. Slachtoffers voelen zich vaak zelf schuldig, willen de dader beschermen (vaak iemand waar je een band mee had) en de partner of ouders beschermen (dit verdraagt mama niet).

Het feit dat de meeste daders onze naasten zijn is bijna niet te verdragen. Dus ontkennen we als omstanders: ‘Zoiets gebeurt bij ons niet’ of ‘Heb je dat niet verkeerd opgevat?’. Of we voelen de neiging tot wraak, en heftige besluiten (‘dan ga je van die school af!’). De machteloosheid is zo groot dat we niet goed weten hoe in al het verdriet naast het slachtoffer te blijven staan. Zonder te relativeren, en beslissingen te nemen. Want wat een afgrond van pijn is dat. En dus wordt er gezwegen. En staat het slachtoffer alleen.

Wie ik niet hoor in de spreekkamer zijn daders. Nooit iemand die zegt last te hebben van gewetenswroeging, of ongepaste seksuele impulsen. Ik denk dat het taboe om zoiets te delen groot is, en het inzicht dat je over de grens van een ander bent gegaan klein is. Vreselijk. Want hoeveel leed zou het schelen als we meer open durven zijn over gevoelens waar we mee worstelen. En erkennen dat we niet weten wat wederzijdse instemming of consent precies inhoudt. Ken jij de vijf voorwaarden voor consent?

Wat we kunnen doen is luisteren, ons verdiepen in seksueel geweld en hoe er voor iemand te zijn. Een goed begin is: Het Uur met traumapsycholoog Iva Bicanic via internet https://art19.com/shows/het-uur/episodes/cd2b8d67-6574-4eb7-ad80-0262e242982e of  www://seksuelevorming.nl/onderwerpen/consent/